Căn cứ vào Truyền thuyết Thầy Thím và những dòng văn tự Hán - Nôm cổ chạm khắc trên thanh xà cò ở ngôi Chính điện: “Kỷ Mão niên thập nhị ngoạt nhị thập ngũ nhật cấu tạo”, xác định được niên đại tôn tạo Dinh vào ngày 25 tháng 12 năm Kỷ Mão (tức năm Tự Đức thứ 32 - 1879). Từ khi được tạo lập đến nay, người dân địa phương quen gọi là Dinh Thầy Thím; tên gọi này xuất phát từ Truyền thuyết dân gian Thầy Thím được lưu truyền trong cộng đồng từ xưa đến nay. Thầy Thím là cách gọi thể hiện sự tôn kính của Nhân dân đối với vợ chồng người đạo sĩ tài đức, giàu lòng nhân ái đã có nhiều công lao cứu giúp người dân lao động trong cuộc sống. Sau khi qua đời, nhằm tôn vinh, tưởng nhớ và thể hiện lòng biết ơn của cộng đồng đối với Thầy Thím; người dân địa phương đã tạo dựng ngôi Dinh để thờ cúng và từ đó đến nay Thầy Thím được tôn vinh là vị Thần bảo trợ, chở che cho dân làng được khỏe mạnh, cuộc sống bình an, no ấm và hạnh phúc. Với những giá trị và ý nghĩa đặc sắc đó, Dinh Thầy Thím đã được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia tại Quyết định số 2890/QĐ-VH ngày 27/9/1997.   

Lễ Nghinh thần, rước sắc phong và bằng công nhận di tích

    Lễ hội Dinh Thầy Thím ra đời, tồn tại gắn liền với sự hình thành của thiết chế tín ngưỡng Dinh và Mộ Thầy Thím. Lễ hội diễn ra từ ngày 14 - 16 tháng 9 Âm lịch hàng năm với nhiều lễ nghi theo tập tục truyền thống; đây là không gian linh thiêng, trang trọng để người dân địa phương và du khách thập phương đến bái tế, thăm quan, nghỉ dưỡng. Đan xen với phần lễ là phần hội với các trò chơi, trò diễn dân gian và hoạt động văn hóa - thể thao hấp dẫn. Với những giá trị và ý nghĩa về lịch sử, văn hóa đặc sắc, tiêu biểu đó; ngày 12/01/2022, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 62/QĐ-BVHTTDL đưa “Lễ hội dinh Thầy Thím, xã Tân Tiến, thị xã La Gi” vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

    Ngày 16/9/2022, Ủy ban nhân dân thị xã La Gi ban hành Kế hoạch số 114/KH-BTC triển khai tổ chức lễ hội truyền thống Dinh Thầy Thím năm 2022. Trong đó:

    - Ngày 9/10/2022 ( nhằm ngày 14/9 âm lịch): 5 giờ thực hiện Lễ nghinh thần, rước sắc phong và bằng công nhận di tích; 7 giờ Thi đấu cờ người; 11 giờ Lễ nhập điện an vị; 14 giờ Hội thi kéo co; 15 giờ  Biểu diễn Lân - Sư - Rồng; 16 giờ 30: Khai mạc Lễ hội (xem Phóng sự Lễ hội Dinh Thầy Thím; tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu; đọc kim sách giới thiệu về lịch sử, đức độ của Thầy Thím; lễ Dâng hương tưởng nhớ Thầy Thím; phát biểu Khai mạc; đánh trống khai hội; Chương trình ca múa nhạc; Kết thúc khai mạc)

    - Ngày 10/10/2022 (nhằm ngày 15/9 âm lịch): 7 giờ Chạy Việt dã; 08 giờ 20 phút  Hội thi làm bánh; 10 giờ Cúng Ngọ chay; 14 giờ Khai mạc các hoạt động bãi biển tại ngảnh Tam Tân: (thi khiêng thúng ra khơi, Hội thi gánh cá, Hội thi đan lưới); 14 giờ 30 Thí thực phát lộc tại Dinh Thầy Thím; 17 giờ Biểu diễn Lân - Sư - Rồng; 19 giờ Chương trình ca múa nhạc, tạp kỹ tại sân khấu lễ hội

    - Ngày 11/10/2022 (nhằm ngày 16/9 âm lịch): 4 giờ Lễ thỉnh sanh; 8 giờ Giỗ tiền hiền và cúng binh gia; 9 giờ Nghi thức chánh lễ; 16 giờ Tổng kết lễ hội.Đây là Lễ hội truyền thống đặc sắc, tiêu biểu không chỉ của cộng đồng người dân địa phương mà còn là di sản văn hóa chung của người dân nhiều tỉnh, thành lân cận ở khu vực phía Nam. Mặc dù chịu ảnh hưởng của quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa, cũng như tác động của khoa học công nghệ và hội nhập quốc tế... nhưng Lễ hội Dinh Thầy Thím về cơ bản vẫn được gìn giữ, bảo tồn, duy trì đầy đủ cả về thời gian, không gian, trình tự, cách thức thực hành các nghi lễ, thành phần tham gia cúng lễ, trang phục của Ban Tế tự, đối tượng thờ cúng, lễ vật dâng cúng… cho đến nội dung bài xướng văn, văn tế, lời khấn trong từng nghi lễ đã tạo nên một không gian linh thiêng, huyền ảo, cùng với các trò chơi dân gian, hội thi, hội diễn… hấp dẫn theo tập tục có từ lâu đời của cộng đồng người dân địa phương.

Nhân dân và du khách tham gia bái tế tại Lễ hội dinh Thầy Thím

    Ngày 23/9/2022, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định số 1992/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án “Bảo tồn và phát huy Lễ hội Dinh Thầy Thím, xã Tân Tiến, thị xã La Gi phục vụ phát triển du lịch”; cùng với Quyết định số 62/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa “Lễ hội dinh Thầy Thím, xã Tân Tiến, thị xã La Gi” vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; đây là cơ sở pháp lý để địa phương triển khai thực hiện hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội dinh Thầy Thím trong thời gian đến.

                                                               Chí Phú - Phòng QLVHGĐ