Trong những ngày này, đồng bào người Chăm huyện Hàm Thuận Bắc và các địa phương trong tỉnh đã xuống đồng thu hoạch lúa, hoa màu và các loại nông sản khác. Thời gian càng đến gần, bà con nô nức trang hoàng nhà cửa, sắm sửa vật dụng, chuẩn bị trẩy hội về tháp Pô Sah Inư đón lễ truyền thống.

    Lễ hội Katê năm nay phần lễ vẫn diễn ra theo đúng phong tục truyền thống vốn có kể từ khi phục dựng đến nay. Các nghi thức lễ diễn ra theo đúng trình tự, thời gian đã được ấn định. Mở đầu là nghi thức cúng Cầu an của dòng tộc người Chăm theo đạo Bàni từ 15 giờ 30 đến 17 giờ 30 ngày 13/10; tiếp đến là các nghi thức rước kiệu y trang nữ thần Pô Sah Inư lên Tháp, nghi thức mở cửa Tháp, tắm bệ thờ Linga - Yoni, mặc trang phục và cúng Đại lễ Katê. Tất cả các nghi thức lễ kể trên được thực hiện bởi các chức sắc người Chăm vào sáng ngày 14/10 tại tháp Chính.

Nghi lễ Nghinh rước y trang nữ thần Pô Sah Inư lên Tháp

    Bên cạnh phần lễ, phần hội vẫn duy trì với các loại hình trò chơi, hội thi góp phần làm tăng thêm không khí vui tươi cho Lễ hội, đồng thời khơi lại một số nét sinh hoạt trong lễ nghi, hội hè, sinh hoạt thường ngày của cộng đồng người Chăm mà chúng ta ít có cơ hội được chứng kiến. Phần hội thu hút sự quan tâm cũng như sự tham gia nhiệt tình, phấn khích của đông đảo bà con người Chăm và du khách. Các hoạt động phần hội diễn ra xuyên suốt từ sáng ngày 13/10 đến 14/10/2023.

      Dạo một vòng quan sát Lễ hội, ta sẽ được chứng kiến các hội thi diễn ra hết sức thú vị, mới lạ và hấp dẫn do chính các nghệ nhân, thanh thiếu niên người Chăm thi thố với nét mộc mạc, chân quê vốn có của những con người quanh năm gắn bó với ruộng đồng, ít có dịp được tổ chức, được tự mình trình diễn.

    Khai màn cho phần hội là môn thi “Giã gạo” diễn ra vào 9 giờ ngày 13/10. Đây là phần thi mang tính hấp dẫn, sôi động nhất, quy tụ các đội tham gia đến từ 6 huyện. Các thanh niên Chăm sẽ thực hiện động tác giã gạo, từng nhịp chày lên xuống đều đặn, tạo âm thanh vui nhộn, đều đặn. Từ những hạt tóc ban đầu sẽ cho ra những hạt gạo trắng tinh, không bể nát qua đôi bàn tay sẩy sàn khéo léo của người phụ nữ Chăm.

    Vào 14 giờ chiều cùng ngày là phần hội thi “Trang trí lễ vật trên Thônla và Cổ bồng”. Đây là phần thi hứa hẹn nhiều điều thú vị, được công chúng thưởng lãm rất đông, vì đây là nghi thức mà chúng ta ít khi bắt gặp trong sinh hoạt thường ngày, chỉ được thực hiện trong những lễ nghi quan trọng tại các đền tháp, hấp dẫn hơn vì phần thi này được thực hiện bởi các nghệ nhân nam, những người đàn ông quanh năm quen với việc đồng án, nhưng họ thật sự là những nghệ nhân đích thực khi trổ tài, đặc biệt hơn nữa việc này chỉ có các nghệ nhân nam đảm nhận và thực hiện trong các lần tổ chức lễ nghi theo truyền thống, các chị em phụ nữ không quen cũng như không thuần thục việc xoay cổ trầu trên Thônla.

    Tiếp đến là phần thi thổi kèn Saranai, du khách và công chúng sẽ được thưởng thức những khúc nhạc mang âm hưởng dân ca Chăm do các nghệ nhân không chuyên đến từ 6 huyện (Tuy Phong, Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc, Hàm Thuận Nam, Hàm Tân và Tánh Linh) trình diễn. Phần thi này hứa hẹn sẽ đem lại cho du khách, công chúng không khí vui tươi, nhộn nhịp bởi tiếng kèn Saranai réo rắt, trầm bổng.

    Song hành với các phần thi trên, du khách và công chúng có thể tự mình tham gia vào trò chơi “Bịt mắt đập niêu”. Đây là phần thi được duy trì tổ chức hằng năm, thu hút đông đảo du khách và công chúng tham gia, đặc biệt một số du khách nước ngoài cũng rất thích thú khi được tự mình tham gia trong sự hò reo của đông đảo mọi người tham quan, viếng lễ.

    Sẽ là thiếu sót nếu không kể đến trò chơi “Đội nước vượt chướng ngại vật”. Đây là trò chơi được đông đảo đồng bào Chăm, du khách quan tâm nhiều nhất, bởi mang đến một không khí vui nhộn, náo nức khi trò chơi diễn ra. Thật tài tình khi các “dụ” đựng nước được người chơi đội trên đầu mà không cần dùng tay đỡ để di chuyển về đích. Thông qua trò chơi cũng phần nào cho ta thấy được cảnh lấy nước sinh hoạt thường ngày tại các sông suối của đồng bào Chăm trước đây. Cũng chính từ cảnh sinh hoạt này mà Amưnhân - một nhạc sĩ của người Chăm đã cho ra đời nhạc phẩm nổi tiếng “Bến nước tình yêu” để tái hiện cảnh những đôi trai gái người Chăm hẹn hò, chơi đùa bên dòng suối.

Du khách tham gia hoạt động phần hội dịp Lễ hội

    Khi màn đêm buông xuống cũng chính là giây phút được chờ đợi nhất, đó là chương trình văn nghệ dân gian Chăm diễn ra vào tối 13/10. Năm nay, các tiết mục văn nghệ của 6 huyện sẽ mang đến cho du khách và công chúng một món khai vị thật sự ấn tượng bên cạnh chương trình biểu diễn nghệ thuật của Nhà hát Ca múa nhạc Biển Xanh được dàn dựng công phu, hoành tráng; đây sẽ là một bữa tiệc tinh thần khó quên mà Ban Tổ chức dành tặng cho đông đảo công chúng và du khách.

    Ngoài những hoạt động chính yếu kể trên, du khách còn được thưởng thức những làn điệu dân gian Chăm và tận mắt chứng kiến những nghề truyền thống của đồng bào Chăm (nghề dệt thổ cẩm, nghề làm gốm) do các nghệ nhân đến từ Bắc Bình, Ninh Thuận trình diễn.

    Có thể nói, ngoài phần lễ được các chức sắc người Chăm thực hiện theo đúng phong tục truyền thống, thì phần hội ít nhiều mang lại cho du khách cái nhìn khái quát về đời sống, sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng của cộng đồng dân tộc Chăm ở Bình Thuận. Lễ hội Katê chính là giây phút thiêng liêng ngắn ngủi của đời thường đánh thức tháp Chăm cổ kính dưới lớp bụi thời gian. Hãy đến để chiêm ngưỡng và hòa mình vào Lễ hội.                                                                         

Minh Thuận - Bảo tàng tỉnh