Từ việc quan tâm đến môi trường thiên nhiên và hiểu được ý nghĩa sâu sắc, giá trị thiết thực của môi trường sống, Người đã động viên và kêu gọi nhân dân ta tích cực trồng cây, giữ lấy màu xanh của đất nước:

“Mùa xuân là Tết trồng cây,

Làm cho đất nước càng ngày càng Xuân”

Câu thơ của Bác Hồ kính yêu từ lâu đã đi vào lòng mỗi người dân Việt Nam, kể từ đó tới nay, đã thành một truyền thống tốt đẹp mỗi dịp Tết đến Xuân về, phong trào “Tết trồng cây” thực sự trở thành ngày hội của toàn Đảng, toàn dân ta. Truyền thống đó đã mang lại giá trị thực tiễn, góp phần làm đẹp cảnh quan môi trường, nhất là trong tình hình biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường như hiện nay.

         Sinh thời, Bác Hồ là người yêu thiên nhiên, sống gần gũi với thiên nhiên nên từ những ngày hoạt động cách mạng, dù bận trăm công nghìn việc nhưng Người vẫn luôn chú trọng tới việc cải tạo môi trường để bảo đảm cho điều kiện sống và giữ bí mật trong kháng chiến. Thời điểm đó, cơ quan thường xuyên phải di chuyển, Người căn dặn cán bộ phải chọn những nơi: “Trên có núi, dưới có sông, có đất ta trồng, có bãi ta vui”. Mỗi lần chuyển địa điểm mới, Người cùng cán bộ bắt tay ngay vào việc cuốc đất trồng cây để cải thiện đời sống và để mình được hòa nhập với thiên nhiên.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt vấn đề phải đấu tranh chống lại những tai họa của thiên nhiên, “quan tâm đến việc trồng cây” và bảo vệ rừng. Theo Bác, trồng cây ngoài ý nghĩa to lớn là để cho môi trường tự nhiên và quang cảnh đất nước trở nên tươi đẹp hơn thì còn ý nghĩa thiết thực nữa là để chuẩn bị lấy gỗ làm nhà ở cho nhân dân. Ngày 30/5/1959, với bút danh Trần Lực, Bác đã viết bài: “Nông dân phải trồng cây chuẩn bị làm nhà ở”, đăng trên Báo Nhân dân số 1901, trong đó Bác chỉ ra: “Muốn làm cửa nhà tốt, phải ra sức trồng cây, chúng ta chuẩn bị từ nay, dăm năm sau, sẽ bắt tay dựng nhà”. 

Ngày 28/11/1959, trên Báo Nhân Dân số 2082, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài “Tết trồng cây” và đề nghị tổ chức một ngày Tết trồng cây để thiết thực kỷ niệm ngày thành lập Đảng và mong muốn trong 10 năm nước ta phong cảnh sẽ ngày càng tươi đẹp, khí hậu điều hoà hơn, cây gỗ đầy đủ hơn. Ðiều đó sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện đời sống nhân dân và sẽ tạo nên một màu xanh cho đất nước, góp phần bảo vệ mùa màng, bảo vệ xóm làng, bảo vệ môi trường thiên nhiên, hạn chế được những thiệt hại của mưa bão, sạt lở đất và xói mòn. Thế là “trồng cây tốn kém ít mà lợi ích rất nhiều”. Cuối bài, Bác Hồ đã viết Tết trồng cây “cũng là một cuộc thi đua dài hạn nhưng nhẹ nhàng mà tất cả mọi người - từ các cụ phụ lão đến các em nhi đồng đều có thể hăng hái tham gia”. Điều đó có thể thấy, ý nghĩa của “Tết trồng cây” là hết sức thiết thực và lớn lao. Tết Nguyên Đán Canh Tý 1960 là Tết đầu tiên nhân dân ta hưởng ứng lời kêu gọi “Tết trồng cây” của Người. Đó cũng là Tết mở đầu một tập quán tốt đẹp của nhân dân ta trong mỗi dịp Tết đến Xuân về. Sáng ngày 11/01/1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đồng bào Thủ đô đã trồng cây ở Công viên Hồ Bảy Mẫu (nay là Công viên Thống Nhất). Bác đã tự tay cầm xẻng, xúc đất vun cho một cây đa nhỏ. Trồng cây xong, Bác nói chuyện thân mật với mọi người về lợi ích của việc trồng cây. Người nói: mấy năm trước nơi đây còn là bãi rác, nhờ có lao động của mọi người mà nay cây đã lên xanh tốt. Ngày nghỉ, các cô, các chú dẫn con cái ra đây hóng mát, xem hoa, ngắm cây vui chơi. Đây chính là vườn hoa của các cô, các chú. Vậy chúng ta phải lao động cho thật tốt, ta làm cho ta và cho con cháu đời sau.

Ảnh tư liệu: Chủ tịch Hồ Chí Minh trồng cây Đa tại công viên Thống Nhất, Hà Nội, mở đầu “Tết trồng cây” do Người phát động, ngày 11-01-1960.

         Mùa Xuân năm 1969, sức khỏe của Bác đã yếu đi nhiều, việc bố trí để Bác trồng cây ở một địa phương nào đó theo ý của Người là một việc làm hết sức khó khăn. Những người phục vụ Bác rất lo lắng nên nhiều lần đề nghị Bác hoãn lại việc trồng cây, nhưng Bác rất kiên quyết, Người nói: “Đây là dịp kỷ niệm 10 năm ngày phát động Tết trồng cây nên các chú phải bố trí cho Bác trồng cây ở một địa phương nào đó có nhiều thành tích...”. Sau đó, Bác gợi ý chọn xã Vật Lại, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội) là nơi có phong trào trồng cây tốt. Theo kế hoạch đã chuẩn bị, Bác đến địa điểm trồng cây, đông đảo các đại biểu và nhân dân đã đứng trên đồi cây đón Bác. Bác trực tiếp trồng thêm một cây đa. Nhìn những xẻng đất, bình nước Bác tưới mát cho cây, mọi người ai cũng xúc động. Trồng cây xong, Bác cùng mọi người quây quần dưới tán bạch đàn, thân mật hỏi chuyện và chúc Tết mọi người. Bác căn dặn: “Đất nước này là của chúng ta nên phải thi đua sản xuất giỏi, trồng cây giỏi”. Bác không chỉ nêu rõ giá trị của việc trồng cây, gây rừng mà còn chỉ rõ những hậu quả và thiệt hại khi chặt phá rừng bừa bãi, khai thác không hợp lý: “Ảnh hưởng đến khí hậu, ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống rất nhiều”. Chính vì thế mà Bác ví rừng là vàng và căn dặn: “Chớ lãng phí vàng mà phải bảo vệ vàng của chúng ta”. Đau xót trước cảnh rừng bị tàn phá, khai thác bừa bãi, Người nói: “Những cây gỗ to bị chặt để đốt hay cho mục nát không khác gì đồng bào mình tự đem tiền bạc bỏ xuống sông”. Bác kêu gọi nhân dân ta “phải có kế hoạch trồng rừng và tích cực bảo vệ rừng… Phải bảo vệ rừng như bảo vệ nhà của mình”.

       Ảnh tư liệu: Chủ tịch Hồ Chí Minh trồng cây Đa tại xã Vật Lại, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây, Ngày 16-02-1969.

      Đã 53 mùa Xuân kể từ ngày Bác đi xa, đất trời đã bước vào nhiều mùa xuân mới, nhưng phong trào Tết trồng cây vẫn còn nguyên giá trị, trở thành một nét đẹp trong văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Từ lời dạy của Người, phong trào trồng cây, gây rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc luôn được toàn Đảng, toàn dân ta ra sức hưởng ứng bằng nhiều việc làm cụ thể. Những tầng cây xanh trù phú trãi dọc chiều dài đất nước từ đất mũi Cà Mau đến địa đầu Tổ quốc được nhân dân các thế hệ nối tiếp nhau trồng đã thực sự điểm tô cho giang sơn gấm vóc Việt Nam ngày càng tươi đẹp. Đó không chỉ đơn thuần để có thêm cây xanh, phát triển nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường sống, mà “Tết trồng cây” còn góp phần giáo dục cho mỗi người, nhất là lớp trẻ lòng yêu quý, tôn trọng và bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ môi trường, nâng cao trách nhiệm của mỗi người dân đối với cộng đồng.

Chung tay cùng cả nước, Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh Bình Thuận luôn tích cực hưởng ứng phong trào “Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác”. Hơn ai hết, tập thể viên chức, người lao động đơn vị đều ý thức được rằng, cây xanh là tài sản vô giá và việc chăm sóc cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp sẽ luôn đảm bảo sức sống cho Khu di tích Dục Thanh. Chính vì vậy, ngoài việc bảo quản, giữ gìn và phát huy tốt những tài liệu, hiện vật về Bác, thì công tác chăm sóc, tôn tạo cảnh quan môi trường luôn được xem là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và thiêng liêng gắn với việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Bên cạnh vườn cây ăn quả, cây bóng mát do các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các ban, ngành, đoàn thể và nhân dân trồng lưu niệm, hàng năm đơn vị đều quan tâm bổ sung trồng thêm nhiều cây xanh tạo bóng mát, cây ăn quả, cải tạo hoa viên, tiểu cảnh…tạo nên một không gian xanh, sạch, đẹp trong khuôn viên di tích.

Một mùa xuân nữa đang đến gần - Xuân Nhâm Dần 2022, về Dục Thanh trong những ngày này, du khách sẽ cảm nhận được không khí trong lành, được đắm chìm trong cảnh sắc thiên nhiên xanh mát tự nhiên và yên bình. Bằng tâm huyết, trách nhiệm và niềm vinh dự, tự hào được làm việc trên mảnh đất Người đã dừng chân, tập thể viên chức, người lao động đơn vị càng thêm nỗ lực gìn giữ môi trường xanh cho Khu di tích, góp phần quảng bá, nâng cao giá trị di sản của Bác Hồ kính yêu trên quê hương Bình Thuận./.

Phòng hành chính - tổng hợp

Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh Bình Thuận